H Aγγλόσφαιρα και το Πεκίνο

Η κυβέρνηση Trump ξεκίνησε έναν εμπορικό πόλεμο με την Κίνα και ενίσχυσε τις ναυτικές επιχειρήσεις στον Ειρηνικό. Η προθυμία για αντιπαράθεση με το Πεκίνο είναι ξεκάθαρο πως θα συνεχιστεί, τροποποιημένη, και με την κυβέρνηση του Joe Biden. Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ έχει υποσχεθεί «ακραίο ανταγωνισμό» με την Κίνα. Το πρώτο τηλεφώνημα μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Antony Blinken και του Κινέζου εταίρου του Yang Jiechi έγινε σε τεταμένο κλίμα.

Όμως, ορισμένοι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Αμερικής ανησυχούν για έναν νέο ψυχρό πόλεμο με την Κίνα. Η ΕΕ σόκαρε την ομάδα του Biden υπογράφοντας μια νέα επενδυτική συμφωνία με το Πεκίνο -αγνοώντας τις εκκλήσεις για διαβουλεύσεις με τις ΗΠΑ. Η καγκελάριος της Γερμανίας Angela Merkel σε πρόσφατη ομιλία της προειδοποίησε ενάντια στο αντικινεζικό αίσθημα που θα χωρίζει σε μπλοκ τον κόσμο. Ο Γάλλος πρόεδρος Emmanuel Macron έχει κάνει παρόμοιες δηλώσεις. Αντιθέτως, οι ΗΠΑ βρίσκουν περισσότερη στήριξη από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία και τον Καναδά. Τα κράτη αυτά έχουν δει τις σχέσεις τους με το Πεκίνο να επιδεινώνονται απότομα τα τελευταία χρόνια. Ως αποτέλεσμα, τείνουν περισσότερο να ακολουθήσουν την αμερικανική άποψη, πως η ανερχόμενη Κίνα είναι μια απειλή που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Η επιθετικότητα της Αυστραλίας είναι εν μέρει προϊόν των στενών δεσμών μεταξύ των κατεστημένων του τομέα της ασφάλειας της Ουάσιγκτον και της Καμπέρα. Αλλά είναι επίσης αποτέλεσμα της επιβολής εμπορικών κυρώσεων από την Κίνα, ως απάντηση στις 14 «αμαρτίες» της Αυστραλίας, όπως τις προσδιορίζει η Κίνα, που περιλαμβάνουν το αίτημα της Καμπέρα για διεθνή έρευνα για την προέλευση της Covid-19. Η σύλληψη της chief financial officer της Huawei, Meng Wanzhou, στον Καναδά, ως απάντηση σε αίτημα έκδοσης των ΗΠΑ, προκάλεσε την οργή του Πεκίνου. Λίγο αργότερα, δυο Καναδοί, ο Michael Kovrig και ο Michael Spavor, συνελήφθησαν στην Κίνα και κατηγορήθηκαν για κατασκοπεία. Έκτοτε ουσιαστικά κρατούνται όμηροι. Οι σχέσεις μεταξύ του Καναδά και της Κίνας βρίσκονται στη χειρότερη κατάστασή τους από τότε που αποκαταστάθηκαν οι διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών, πριν δηλαδή από 50 χρόνια.

Η άποψη της Βρετανίας για την Κίνα έχει επίσης αλλάξει. Η καταστολή της Κίνας στο Χονγκ Κονγκ προκάλεσε κατακραυγή στους πολιτικούς κύκλους. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει προσφέρει ένα δρόμο για την απόκτηση υπηκοότητας σε δυνητικά εκατομμύρια κατοίκους του Χονγκ Κονγκ -κίνηση την οποία έχει αποκηρύξει το Πεκίνο. Κάθε εβδομάδα φαίνεται πως φέρνει και μια νέα επιδείνωση στις σχέσεις Ηνωμένου Βασιλείου – Κίνας. Η αρμόδια για τα μέσα ενημέρωσης αρχή της Βρετανίας μόλις απαγόρευσε τον κινεζικό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό CGTN, με την αιτιολογία ότι ελέγχεται από το Κομμουνιστικό Κόμμα. Η Κίνα έχει αποκηρύξει το BBC, διότι μεταδίδει ισχυρισμούς για συστηματικούς βιασμούς στα στρατόπεδα κράτησης Ουιγούρων. Οι σχέσεις των δύο χωρών μπορεί να «παγώσουν» ακόμα περισσότερο, μετά την αποστολή βρετανικού αεροπλανοφόρου στον Ειρηνικό, όπου θα συμμετέχει σε ασκήσεις με το Ναυτικό των ΗΠΑ.

Η κινεζική κυβέρνηση έχει παρατηρήσει αυτή την αναδυόμενη Αγγλόσφαιρα. Όταν οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση για το Χονγκ Κονγκ, η επίσημη αντίδραση της Κίνας ήταν φοβερή. Οι χώρες αυτές σχηματίζουν τα «Πέντε Μάτια» μιας ομάδας που μοιράζεται μυστικές πληροφορίες, η οποία ώθησε τον εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας, Zhao Lijian, να σχολιάσει πως «ασχέτως αν έχουν πέντε μάτια ή δέκα μάτια, αν τολμήσουν να βλάψουν την κυριαρχία της Κίνας, θα πρέπει να προσέχουν να μην τους βγουν τα μάτια και τυφλωθούν».

Βρετανοί αξιωματούχοι σημειώνουν πως τα Πέντε Μάτια δεν είναι μια συμμαχία -η αποστολή τους δεν πάει πέραν της ανταλλαγής πληροφοριών. Αλλά υπάρχουν συζητήσεις για να δοθεί στην ομάδα μια πιο ανοικτά πολιτική διάσταση, προσθέτοντας και ένα έκτο ζευγάρι μάτια. Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Boris Johnson, έχει αφήσει να εννοηθεί πως ενδέχεται να απευθυνθεί πρόσκληση και στην Ιαπωνία να συμμετέχει. Πολλοί από αυτούς που παρακολουθούν την Κίνα στην Ουάσιγκτον ενδιαφέρονται για την πρόταση αυτή, αν και η αμερικανική κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών είναι επιφυλακτική. Η Ιαπωνία όμως δεν είναι η μόνη ασιατική χώρα που φλερτάρει η Αγγλόσφαιρα. Η Ινδία είναι επίσης κεντρικής σημασίας στη στρατηγική σκέψη της Ουάσιγκτον, του Λονδίνου και της Καμπέρα -όπως δείχνει η νέα μόδα της χρήση του όρου «Ινδο-Ειρηνικός» και στις τρεις πρωτεύουσες. Οι ΗΠΑ μετονόμασαν τη στρατιωτική διοίκηση Ειρηνικού σε διοίκηση «Ινδο-Ειρηνικού» το 2018. Η νέα στρατηγική εθνικής ασφάλειας της Βρετανίας, που θα εκδοθεί σύντομα, είναι επίσης πιθανό να δίνει μεγάλη έμβαση στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού.

Το Νέο Δελχί πάντα διαφύλαττε την αυτονομία της εξωτερικής του πολιτικής. Ως αναδυόμενη υπερδύναμη, δεν έχει καμία πρόθεση να το χρησιμοποιήσει η Ουάσιγκτον, πόσω μάλλον το Λονδίνο.Από την άλλη πλευρά, σε κάτι που πιθανότατα θα θεωρηθεί ως ιστορική γκάφα, η Κίνα σκότωσε Ινδούς στρατιώτες κατά τη διάρκεια σύγκρουσης στα Ιμαλάια τον περασμένο Ιούνιο. Η στάση της Ινδίας έναντι της Κίνας έχει έκτοτε σκληρύνει σημαντικά -με το Δελχί να πιέζει για ελέγχους σε κινεζικές επενδύσεις και τεχνολογία. Η τεχνολογική συνεργασία είναι ένας τομέας στον οποίον η Ινδία και οι χώρες της Αγγλόσφαιρας είναι πιθανό να συνεργαστούν. Η Ινδία είναι ήδη μέρος της ομάδας που ενώνει τις ΗΠΑ, την Αυστραλία, την Ιαπωνία και την ίδια στις ναυτικές ασκήσεις. Καθώς οι ΗΠΑ αναζητούν συμμάχους πρόθυμους να αντιδράσουν έναντι της Κίνας, η Αγγλόσφαιρα συν τις μεγάλες Ασιατικές δημοκρατίες φαίνεται να είναι ο πιο πολλά υποσχόμενος συνδυασμός.